Mürtecim Ne Demek?
Dilin ve kelimelerin gücü, bazen bir anlamı yıllarca taşırken bazen de bir kelime zamanla bambaşka bir anlam kazanabiliyor. Bugün sizlere, belki de daha önce duyduğunuzda hafif bir karışıklığa yol açacak, sıkça kullanılan ama genelde yanlış anlaşılan bir kelimeyi anlatmak istiyorum: “Mürtecim”. Ne demek bu kelime, ne zaman ve nasıl kullanılır? İşte bu yazıda, bu kelimenin tarihçesini ve toplumsal bağlamda ne anlama geldiğini hep birlikte keşfedeceğiz.
Mürtecim Kelimesinin Temel Anlamı
Kelime kökenine bakıldığında, “mürtecim” Arapçadan dilimize geçmiş bir sözcüktür. Aslında Arapçada “mürtec” kelimesi, “geriye giden, geri dönen” anlamına gelir. “Mürtecim” ise bu kelimenin bir türevidir ve daha çok, “geriye dönüş yapan” veya “geriye giden” bir kişiyi tanımlar. Bu bağlamda, mürtecim kelimesi, bir konuda eski düşünceye veya tutuma geri dönmeyi ifade eder.
Özellikle toplumsal ve siyasi anlamda, mürtecim, halk arasında daha çok dini, kültürel veya toplumsal olarak daha muhafazakar bir duruş sergileyen kişiler için kullanılır. Bu kişiler, geçmişteki inanç ve uygulamaları savunarak, yenilikçi ya da ilerici fikirlerden uzak dururlar. Yani mürtecim, zaman içinde gelişen yeniliklere, özellikle toplumsal ve kültürel değişimlere karşı çıkmayı benimsemiş kişileri tanımlayan bir sıfat halini alır.
Mürtecim Kelimesinin Tarihçesi ve Kullanım Alanları
Tarihte mürtecim kelimesinin kullanım alanı, aslında çok daha geniştir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde, bu terim özellikle dini alanda kullanılıyordu. “Mürtecim” kelimesi, dini inançları ve uygulamaları eskiye dayalı bir şekilde savunanlar için kullanılıyordu. O dönemde, yeni gelişen düşünceler ve reformist yaklaşımlar karşısında durmak ve eskiyi savunmak, genellikle toplumda “gerici” olarak etiketlenen kişiler tarafından yapılırdı.
Günümüzde ise bu kelime hala benzer bir anlam taşır. Toplumsal cinsiyet eşitliği, bireysel özgürlükler, bilimsel gelişmeler gibi konularda daha çağdaş ve ilerici fikirleri savunan bir toplumda, eskiye dönmeyi ya da değişime karşı çıkmayı savunan bir kişi ya da düşünceye mürtecim denebilir.
Mürtecim Kelimesinin Toplumsal Bağlamı
Her toplumda zaman içinde değişen fikirler, değerler ve normlar vardır. Bu normların her birine karşı çıkan kişiler ise toplumda genellikle “gerici” olarak tanımlanır. Mürtecim de işte bu kişilere yönelik bir tanım olarak ortaya çıkmıştır. Eskişehir gibi modern bir şehirde, bir üniversite ortamında farklı bakış açılarıyla karşılaşmak oldukça yaygın. Bu şehirde, farklı kültürel geçmişlere sahip insanlarla iletişim kurarken, kimi zaman toplumsal ilerleme ile eski düşünceleri savunanlar arasında bir gerilim yaşanabiliyor.
Mesela, sosyal medya platformlarında cinsiyet eşitliği veya bireysel özgürlükler gibi çağdaş değerleri savunurken, eski gelenekleri ve değerleri savunanlarla tartışmalar yaşanabiliyor. Bu tür tartışmalarda, eski düşünceleri savunan kişiler “mürtecim” olarak adlandırılabiliyor. Aslında kelimenin halk arasında kullanımı, sadece dini ya da toplumsal değişimlere karşı çıkanlar için değil, zaman zaman modernizme karşı olan herkes için kullanılabiliyor.
Mürtecim Olmak Ne Demek?
Bir kişi, “mürtecim” olarak tanımlandığında, toplumsal gelişmelere karşı çıkıyor ve daha geleneksel ya da eski değerleri savunuyor demektir. Peki, bu durumda bir kişi neden mürtecim olarak etiketlenir? İleriye dönük bir toplum düşüncesinin savunucusu olan insanlar için, bir kişinin geriye gitmesi, yenilikçi olmaktan çok, toplumun ilerlemesine engel teşkil etmek olarak görülür. İşte bu yüzden, mürtecim olmak, çoğu zaman bir tür olumsuz etiket olarak kullanılır.
Bir örnekle açıklayalım. Diyelim ki, toplumsal cinsiyet eşitliği hakkında bir tartışmaya katıldınız ve bu konuda farklı görüşlere sahip bir kişi, kadın ve erkek arasındaki eşitliği sorguladı. Bu kişi, geleneksel bakış açısını savunuyorsa ve daha eşitlikçi bir toplum fikrini reddediyorsa, o kişi “mürtecim” olarak nitelendirilebilir.
Tabii ki, mürtecim olmak her zaman kötü bir şey değildir. Toplumun gelişimine ve değişimine karşı bir duruş sergilemek bazen, bir koruma refleksi olabilir. İnsanlar her zaman değişimden korkabilirler ve bazı geleneksel değerleri korumak isteyebilirler. Ancak, bu tutum toplumun genelinde bir geriye gidişe sebep oluyorsa, eleştiri almak kaçınılmaz olabilir.
Mürtecim Olmak ve Modern Hayat
İstanbul gibi büyük bir şehirde, ya da Eskişehir gibi modern bir üniversite şehrinde, eskiyi savunmak ile yeniliği savunmak arasında zaman zaman ciddi çatışmalar yaşanabilir. Örneğin, üniversitelerde akademik özgürlükler, düşünce çeşitliliği ve çağdaş toplumsal değerler savunulurken, geleneksel düşüncelerle yoğrulmuş bir bakış açısı karşısında bu değerler tezat oluşturabilir.
Bu tür durumlarda, bir kişinin mürtecim olarak tanımlanması, sadece bir etiket olmanın ötesine geçebilir. Bir kişi, değişime direnç gösterdiğinde, toplumun geneli tarafından bu etiketle anılabilir. Ancak unutulmamalıdır ki, her bireyin düşünce ve değer yargıları kendi toplumsal ve kültürel arka planlarına dayanır. Mürtecim olmak, her zaman toplumsal gelişmeye karşı çıkmak anlamına gelmeyebilir; bazen de korumacı bir tutum olabilir.
Sonuç
Mürtecim kelimesi, tarihsel olarak çok eskiye dayanan ve toplumsal değişimlere karşı çıkan kişileri tanımlayan bir terimdir. Bugün de hala, toplumsal ve kültürel değişimlere karşı olan kişiler için kullanılmaktadır. Ancak, mürtecim olmak her zaman olumsuz bir anlam taşımaz; bazen, toplumun eski değerlerini savunmak, bir tür koruma ve direnç gösterme şekli olabilir. Önemli olan, bu terimi kullanırken hangi bağlamda kullanıldığını anlamak ve toplumsal değişimlere karşı gösterilen direnç ile sağlıklı bir diyalog oluşturabilmektir.